Koronavirüs salgınının olumsuz etkilerini en aza indirebilmek amacıyla ekonomik, mali ve ticaret hayatına ilişkin olarak bugüne kadar çok sayıda önlem alındı. Bu önlemlerden birisi de, şirketlerin mevcut özkaynak yapılarının korunması ve ilave finansman ihtiyaçlarının doğmaması amacıyla kar payı dağıtımlarına ilişkin olarak getirilen sınırlamadır.
1) Şirketlerde Kar Payı Dağıtımı Sınırlamasına İlişkin Yapılan Düzenleme
Sermaye şirketlerine getirilen “Kar Payı Dağıtımı Sınırlaması”na ilişkin düzenleme, 7244 sayılı Kanunla Türk Ticaret Kanununa eklenen geçici 13. Madde de yer almaktadır (17 Nisan 2020 tarihli ve 31102 sayılı Resmi Gazete). 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren yürürlüğe giren söz konusu düzenleme aynen aşağıdadır:
“GEÇİCİ MADDE 13 – (1) Sermaye şirketlerinde, 30/9/2020 tarihine kadar 2019 yılı net dönem kârının yalnızca yüzde yirmi beşine kadarının dağıtımına karar verilebilir, geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemez, genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemez. Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketler hakkında bu fıkra hükmü uygulanmaz. Bu fıkrada belirtilen süreyi üç ay uzatmaya ve kısaltmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
(2) Genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem kârının yüzde yirmi beşini aşan kısma ilişkin ödemeler birinci fıkrada belirtilen sürenin sonuna kadar ertelenir.
(3) Bu maddenin kapsamına giren sermaye şirketlerine ilişkin istisnalar ile uygulamaya dair usul ve esasları belirlemeye, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığı yetkilidir.”
2) Düzenlemenin Yapılma Gerekçesi
Bu düzenlemeye ihtiyaç duyulmasının gerekçesi, Kanun gerekçesinde şu şekilde ifade edilmiştir:
“Ekonomik faaliyetlerin azalması, sınırların kapatılması, hem arz hem de talep tarafında ortaya çıkan belirsizlikler sebebiyle salgının toplum sağlığı ve ekonomi üzerindeki etkileri henüz net olarak ortaya konulamamaktadır. Bu çerçevede, ihtiyatlılık politikası gereği olarak, şirket nakit kâr dağıtımı yapılmak suretiyle azaltılmaması, şirketlerimizin mevcut özkaynak yapılarının korunması ve ilave finansman ihtiyacının doğmaması amacıyla madde ile; 30.09.2020 tarihine kadar yapılacak kâr dağıtımına ilişkin düzenleme getirilmektedir.”
3) Ticaret Bakanlığı, Kar Payı Dağıtımı Sınırlamasının Usul ve Esaslarını Belirledi
Ticaret Bakanlığı, geçici 13. Maddenin 3. bendinin verdiği yetkiye istinaden kar payı dağıtımına getirilen sınırlamanın usul ve esaslarını 17 Mayıs 2020 tarihli ve 31130 sayılı Resmi Gazete’de yayınladığı “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununun Geçici 13. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ” ile belirlemiştir.
a) Kâr Payı Ve Kâr Payı Avansı Dağıtım Esasları!
Söz konusu sınırlama çerçevesinde sermaye şirketlerinde yapılacak kar payı ve kar payı avansı dağıtımına ilişkin esaslar Tebliğin 4. Maddesinde yer almaktadır. Sermaye şirketleri ifadesinin kapsamına; 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa tabi halka açık şirketler de dahil olmak üzere anonim ve limited şirketler ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler girmektedir.
Tebliğde yapılan açıklamalara göre;
- Sermaye şirketlerinde 17 Nisan 2020 tarihinden 30 Eylül 2020 tarihine kadar 2019 net dönem karının yalnızca % 25’ine (yüzde yirmibeşine) kadarının nakden dağıtımına karar verilebilecektir.
- Sermaye şirketlerinde 17 Nisan 2020 tarihinden 30 Eylül 2020 tarihine kadar geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemeyecektir.
Bu Tebliğ kapsamında; “Geçmiş yıl kârları: Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan ve henüz diğer özkaynak hesaplarına aktarılmasına karar verilmemiş olan tutarları”, “Serbest yedek akçe: Kanuni yedek akçelerin sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşan kısmı ile kanun ve sözleşme gereği ayrılanlar dışında genel kurulca ayrılmasına karar verilen yedek akçeleri” ifade etmektedir.
- Sermaye şirketlerinde 17 Nisan 2020 tarihinden 30 Eylül 2020 tarihine kadarki süreç için getirilen kar payı dağıtımına ilişkin sınırlama, iç kaynaklardan yapılan sermaye artırımları için geçerli değildir.
- Kanunun geçici 13. maddesinin yürürlüğe girdiği 17 Nisan 2020 tarihinden önce genel kurulca kâr payı dağıtımı kararı alınmış, ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, birinci fıkrada yer alan sınırı (% 25) aşan kısma ilişkin ödemeler ile 2019 hesap döneminde (özel hesap dönemine tabi olanlarda tamamlanmış olan son hesap döneminde) zarar edilmiş olmasına karşın serbest yedek akçelerden dağıtım kararı alınmışsa henüz ödenmemiş kısma ilişkin tüm ödemeler 30 Eylül 2020 tarihine kadar ertelenmiştir. Ertelenen bu ödemelere ilişkin olarak faiz tahakkuk ettirilmeyecektir.
- Genel kurulca yönetim organına kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilmişse, avans ödemeleri 30 Eylül 2020 tarihine kadar ertelenecektir. Yönetim organı; anonim şirketlerde yönetim kurulunu, limited şirketlerde müdür veya müdürler kurulunu, sermayesi paylara, bölünmüş komandit şirketlerde yöneticiyi veya yöneticileri ifade etmektedir.
b) Sermaye Şirketlerinde Kâr Payı Dağıtımı Sınırlamasının İstisnaları
Sermaye şirketlerine getirilen kar payı dağıtımı sınırlamasının da, her düzenlemede olduğu gibi bazı istisnaları var. Bu istisnalar tebliğin 5. Maddesinde düzenlenmiştir. Tebliğde yapılan açıklamalara göre, aşağıda belirtilen şartları taşıyan şirketler kar payı dağıtımı sınırlamasının dışında tutulmuştur:
- 120.000 Türk Lirası ve altında kâr payı dağıtımı kararı alınan şirketler (4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun Ek-2 ve geçici 23. maddesi uyarınca yeni koronavirüs (Covid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle kısa çalışma ödeneğinden ve/veya ücretsiz izne ayrılanlardan 4447 sayılı Kanunun geçici 24. maddesi uyarınca nakdi ücret desteğinden yararlandırılanları istihdam edenler ile 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun geçici 20. maddesi ve ilgili Kararlar uyarınca Hazine destekli kredi kefaleti kullanan ve halen kapanmamış kredi borç bakiyesi bulunanlar hariç),
- Pay sahiplerince, dağıtımına karar verilen kâr payının yarısından fazlasının Kanun hükümleri çerçevesinde başka bir sermaye şirketine olan sermaye taahhüt borcunun nakden ve defaten ifasında kullanılması şartıyla, kâr payı dağıtımı kararı alınan şirketler,
- Pay sahiplerince, dağıtımına karar verilen kâr payının, imzalanan kredi sözleşmeleri veya proje finansman sözleşmeleri kapsamında 4. maddenin birinci fıkrasında belirtilen sürenin sonuna kadar muaccel hale gelen yükümlülüklerin ifasında nakden kullanılması şartıyla, kâr payı dağıtımı kararı alınan şirketler (Bu şirketlerde, pay sahiplerinin ifa yükümlülüklerini aşan tutara ilişkin ödemeler 30 Eylül 2020 tarihine kadar ertelenecektir.).
c) Kâr Payı Dağıtımı Sınırlaması İstisnaları Kapsamına Girmek Yeterli Değil, Bunun İçin Ayrıca Ticaret Bakanlığı’ndan Uygun Görüş Alınma Zorunluluğu Var!
Tebliğde yapılan açıklamalara göre, kâr payı dağıtımı sınırlamasının istisnaları kapsamında yapılacak kâr payı dağıtımlarının genel kurulda görüşülebilmesi için Ticaret Bakanlığı (İç Ticaret Genel Müdürlüğü)’ndan uygun görüş alınması zorunludur.
Başvurulara; genel kurul yapılmasına ilişkin yönetim organı kararının noter onaylı örneği, şirketin hesap dönemine ilişkin finansal durum tablosu ile kâr veya zarar tablosuna ek olarak aşağıdaki belgelerin de eklenmesi gerekmektedir:
- 120.000 TL altındaki kar dağıtımlarında, şirketin kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izinde nakdi destek almadığı ve devam eden KGF kredisi bulunmadığına dair ilgili kurumlardan alınacak belge (Tebliğin 5/1-a maddesinde öngörülen istisna uyarınca),
- Kâr payı dağıtımı yapılacak şirketlerde; dağıtılacak kâr payının yarısından fazlasını alma hakkı olanların başka bir sermaye şirketine olan sermaye taahhüt yükümlülüğünü tevsik edici belge (Tebliğin 5/1-b maddesinde öngörülen istisna uyarınca),
- Kâr payı dağıtımı yapılacak şirketlerde; kredi sözleşmeleri ve proje finansman sözleşmeleri kapsamında ifa yükümlülüklerini tevsik edici belge (Tebliğin 5/1-c maddesinde öngörülen istisna uyarınca).
d) Kâr Payı Dağıtımı Sınırlamasında Hangi Finansal Tablolar Esas Alınacak?
Tebliğde yapılan açıklamalara göre, kâr payının hesaplanmasında; finansal tablolarını
- Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından belirlenen standartlara uygun hazırlamak zorunda olanlar tarafından Kanunun 88. maddesine göre hazırlanan,
- Bunlar dışında kalanlar tarafından ise 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre hazırlanan finansal tablolar
esas alınacaktır.
Ancak, dağıtılması öngörülen kâr payı tutarı, Vergi Usul Kanununa göre tutulan kayıtlarda bulunan kâr dağıtımına konu kaynakların toplam tutarını aşamayacaktır.
4) Kar Payı Dağıtımı Sınırlamasına ilişkin Süre Uzatılabilir Mı?
Sermaye şirketlerine getirilen kar payı dağıtımı sınırlaması, 17 Nisan 2020 - 30 Eylül 2020 tarihleri arasındaki süre için geçerlidir. Yani, sınırlama normal olarak, 30 Eylül 2020 tarihinde sona erecektir. Ancak, geçici 13. Maddenin 1. Fıkrasında, bu fıkrada belirtilen süreyi üç ay uzatmaya ve kısaltmaya Cumhurbaşkanı’nın yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.
Kişisel görüşümüze göre, 30 Eylül’de sona erecek olan bu kısıtlamaya ilişkin sürenin Cumhurbaşkanımız tarafından geri bir tarihe çekilerek kısaltılması pek mümkün görülmüyor. Ekonomideki gidişata göre, bu süre Cumhurbaşkanımız tarafından 1 Ekim 2020 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 31 Aralık 2020 tarihine kadar 3 ay daha uzatılabilir.
Söz konusu Tebliğin tam metnine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
Saygılarımla.
Abdullah TOLU Yeminli Mali Müşavir TOLUEN YMM DENETİM VE DANIŞMANLIK
