Kargo Şirketinden Tahsil Edilen Kayıp Ticari Mal Bedelinde KDV ve Fatura İlişkisi

SİRKÜLER

Tarih : 04.03.2015

Sıra No: 2015/03

Konu : Kargo Şirketinden Tahsil Edilen Kayıp Ticari Mal Bedelinde KDV ve Fatura İlişkisi

Bilindiği üzere, şehir dışı veya ülke dışından satın alınan mallar genellikle kargo firmalarına taşıttırılmaktadır. Ancak, söz konusu mallar çalınmakta veya kaybolabilmektedir. Bu gibi durumlarda ise, kayıp ticari mal bedelleri kargo firmalarından tazminat adı altında tahsil edilmektedir. Diğer bir ifade ile, kaybolan malların bedelleri, kargo firmaları tarafından tazmin edilmektedir. Uygulamada, bu şekilde kargo şirketlerinden alınan bedeller için fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği ve KDV hesaplanıp hesaplanmayacağı konularında tereddütlerle karşılaşılmaktadır.

3065 sayılı KDV Kanununun;

- 1/1. maddesinde, ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde Türkiye'de yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu,

- 10. maddesinin (a) bendinde, vergiyi doğuran olayın, mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılması ile, (b) bendinde; malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura ve benzeri belgelerin düzenlenmesi ile meydana geleceği,

 -29. maddesinde, mükelleflerin yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden, bu kanunda aksine hüküm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisini indirim konusu yapabileceği,

 -30/c maddesinde ise deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilan ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait katma değer vergisinin indirilemeyeceği,

 hüküm altına alınmıştır.

Buna göre, satın alınarak taşıttırılan malların taşımayı yapan kargo şirketi nezdinde kaybolması nedeniyle, kargo firmasından kayıp ticari mal bedelinin tahsil edilmesi işlemi bir teslim veya hizmetin karşılığını teşkil etmediğinden, diğer bir ifadeyle tazminat niteliğinde bulunduğundan KDV'ye tabi bulunmamaktadır. Ayrıca, kaybolan mallar nedeniyle yüklenilen KDV'nin, KDV Kanununun 30/c-d maddesine göre indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır. Bu şekilde kaybolan ticari mala ilişkin indirilemeyecek KDV koşulları sonradan oluştuğundan, yüklenilen KDV'nin daha önce indirim konusu yapılmış olması halinde, bu tutarların indirilemeyecek KDV haline dönüştüğü vergilendirme dönemine ait 1 No.lu KDV Beyannamesinin "İlave Edilecek KDV" satırına dahil edilmek suretiyle indirim hesaplarından çıkarılması gerekmektedir. KDV henüz indirilmemiş ise, düzeltme işlemine gerek bulunmamaktadır.

Öte yandan, söz konusu ödeme için kargo şirketine fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği konusu tartışmalıdır. Vergi Usul Kanununun 229. maddesinde fatura; "Satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır." şeklinde tanımlanmıştır. Malların kaybolması nedeniyle kargo firması tarafından yapılacak tazminat ödemesinde, kargo firması tarafından mal sahibi firmaya bir mal veya hizmet satışı söz konusu değildir. Bu tanımdan hareket edildiğinde, ortada bir mal veya hizmet satışı olmadığına göre, fatura düzenlenmesine de gerek bulunmadığı gibi bir sonuç ortaya çıkmaktadır.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227. maddesinde; bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsikinin mecburi olduğu hükme bağlanmış, 242. maddesinde ise; "Tüccarlar evvelki maddelerin dışında kalan ve bir hüküm ifade eden veya icabında bir hakkın ispatına delil olarak kullanılabilen mukavelename, taahhütname, kefaletname, mahkeme ilamları gibi hukuki vesikalarla ihbarname, karar örnekleri, vergi makbuzları gibi vergi evrakını dosyada muhafaza etmeye mecburdurlar." hükmüne yer verilmiştir.

Müşavirliğimiz görüşüne göre, taşıma sözleşmesine istinaden kaybolan malların bedelinin tazmini için kargo firması tarafından yapılan ödeme, mal teslimi veya hizmet ifası kapsamında değerlendirilmese dahi tahsil edilen tutar için fatura düzenlenmesi uygun olacaktır. Maliye Bakanlığı'nın görüşü de bu doğrultudadır. Söz konusu ödeme için fatura düzenlenmesi hususunda yasal bir engel bulunmamaktadır. Ancak, söz konusu tazminat ödemesi karşılığında fatura düzenlenmemesi durumunda; bu ödemenin, söz konusu sözleşme, ödemeye dair makbuz, dekont vb. evrak ile tevsik edilmesi gerekmekte olup, bu belgelerin muhafaza edilmesi ve istenildiğinde ibraz edilmesi mümkün bulunmaktadır.

Konu ile ilgili olarak Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen bir özelgede aşağıdaki açıklama yapılmıştır:

"T.C.

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI

ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI

(Mükellef Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü)

Sayı

:

84974990-130[1-2012/59]-943

26/09/2014

Konu

:

Kaybolan mala ilişkin düzenlenen faturada gösterilen KDV

İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, satın aldığınız ticari malın satıcı firma tarafından kargo şirketi vasıtasıyla firmanıza gönderilirken kargo şirketi nezdinde kaybolduğu, kargo şirketinin kaybolan mala ilişkin bedeli fatura düzenlenmek suretiyle firmanıza ödediği belirtilerek, kargo şirketine düzenlenen bu faturada gösterilen KDV nin nasıl beyan edileceği hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmiştir.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun;

- 1/1 inci maddesinde, ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde Türkiye'de yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu,

- 10 uncu maddesinin (a) bendinde, vergiyi doğuran olayın, mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılması ile, (b) bendinde; malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura ve benzeri belgelerin düzenlenmesi ile meydana geleceği,

- 8/2 inci maddesinde, vergiye tabi bir işlem söz konusu olmadığı veya katma değer vergisini fatura veya benzeri vesikalarda göstermeye hakkı bulunmadığı halde; düzenlediği bu tür vesikalarda katma değer vergisi gösterenlerin, bu vergiyi ödemekle mükellef oldukları; bu hususun kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek bir meblağı gösteren mükellefler için de geçerli olduğu; bu gibi sebeplerle fazla ödenen vergilerin, Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslara göre ilgililere iade edileceği,

 -29 uncu maddesinde, mükelleflerin yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden, bu kanunda aksine hüküm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisini indirim konusu yapabileceği,

 -30/c maddesinde ise deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilan ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait katma değer vergisinin indirilemeyeceği,

 hüküm altına alınmıştır.

 Bu hükümler çerçevesinde, Şirketinizin satın aldığı ticari malın satıcı firma tarafından kargo şirketi vasıtasıyla gönderilirken kargo şirketi nezdinde kaybolması nedeniyle, kargo firmasından kayıp ticari mal bedelinin tahsil edilmesi işlemi bir teslim veya hizmetin karşılığını teşkil etmediğinden, bu işleme ilişkin düzenlenen faturada KDV hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır.

 Bununla beraber, katma değer vergisini fatura veya benzeri vesikalarda göstermeye hakkı bulunmadığı halde; düzenlediği bu tür vesikalarda katma değer vergisi gösterenlerin, bu vergiyi ödemekle mükellef oldukları tabiidir. Bu itibarla, kargo şirketine düzenlemiş olduğunuz faturada gösterilen KDV'nin beyan edilerek ödenmesi gerekmektedir.

 Öte yandan, kaybolan ticari mala ilişkin olarak zayi olan mallarda olduğu gibi indirilemeyecek KDV koşulları sonradan oluşmuş olduğundan, yüklenilen KDV'nin daha önce indirim konusu yapılmış olması durumunda, bu tutarların indirilemeyecek KDV haline dönüştüğü vergilendirme dönemine ait 1 No.lu KDV Beyannamesinin "İlave Edilecek KDV" satırına dahil edilmesi suretiyle indirim hesaplarından çıkarılacaktır."

Saygılarımla.

Abdullah TOLU

Yeminli Mali Müşavir

TOLUEN YMM DENETİM VE DANIŞMANLIK