İş Akdi Feshedilen İşçiye Ödenecek Kıdem Ve İhbar Tazminatları Ne Zaman Gider Yazılabilir?

SİRKÜLER

Tarih : 17.06.2015

Sıra No : 2015/37

Konu : İş Akdi Feshedilen İşçiye Ödenecek Kıdem Ve İhbar Tazminatları Ne Zaman Gider Yazılabilir?

Uygulamada sıkça karşılaşılan ve tereddüt edilen konulardan birisi de, iş akdi feshedilen işçiye ödenecek olan kıdem ve ihbar tazminatlarının GVK ve KVK yönünden gider yazılacağı dönemle ilgilidir. Söz konusu tazminatların erken gider yazılması, mükellefleri vergi ziyaı ve vergi ziyaı cezası ile karşı karşıya bırakabilecektir. Bu nedenle, kıdem ve ihbar tazminatlarının gider yazılacağı dönemin doğru ve kesin olarak tespit edilmesi büyük önem taşımaktadır.

1) Yasal Düzenleme ve Genel Olarak Tazminatların Gider Yazılma Şartları

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 6. maddesinde, kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı, safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

Öte yandan, Gelir Vergisi Kanununun 37. maddesinde ticari kazanç "her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır" şeklinde tanımlanmış, 40. maddesinde ise safi kazancın tespitinde indirilecek giderler sayılmıştır. Bu giderler arasında, zarar, ziyan ve tazminatlar da bulunmaktadır. Zarar, ziyan ve tazminatlarla ilgili genel bir düzenleme niteliğinde olan hüküm, GVK.nın 40. maddesinin (3) no.lu bendinde yer almaktadır. Söz konusu 40. maddenin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde, işle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye, ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatların ticari kazancın tespitinde gider olarak indirileceği  hükme bağlanmıştır.

Zarar, ziyan ve tazminat ödemelerinin GVK ve KVK yönünden gider olarak dikkate alınabilmesi için,

- İşle İlgili Olması

- Mukavelenameye, ilama veya kanun emrine dayanması,

- Ödenmiş olması

- İşletme sahibinin şahsi kusurundan kaynaklanmamış olması (işletme sahibinin suçlarından doğan tazminatlar GVK.nın 41/6. maddesine göre gider kabul edilmeyen ödeme olarak değerlendirilmektedir.)

gerekmektedir.

2) Kıdem ve İhbar Tazminatları Hangi Dönemde Gider Yazılabilir?

İncelenmesinden de fark edileceği üzere, kıdem ve ihbar tazminatlarının gider kaydı konusunda Gelir Vergisi Kanununun 40. maddesinde özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle, kıdem ve ihbar tazminatlarının da, Gelir Vergisi Kanununun 40. maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir.

Buna göre, kıdem ve ihbar tazminatlarının GVK ve KVK bakımından safi gelir/kazancın tespitinde indirilecek gider olarak dikkate alınabilmesi için,

- İş Kanununa göre işçinin kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanması ve

- Hak edilen bu tazminatlarında işçiye ödenmiş olması

gerekmektedir.

Gelir Vergisi Kanununun 40. maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bent hükmünde "ödenen" ifadesi yer aldığından, tahakkuk etmiş olsa da ödenmemiş kıdem ve ihbar tazminatlarının gider yazılması kanunen mümkün değildir. Dolayısıyla, iş akdinin feshedilmesi nedeniyle işçilere ödenecek kıdem ve ihbar tazminatlarının ödemenin yapıldığı dönemde safi gelirin/kurum kazancının tespitinde indirilecek gider olarak dikkate alınması gerekmektedir.

Bu konuda Maliye Bakanlığı da aynı görüşte olup, verdiği yeni tarihli bir özelgede,

"Kıdem ve ihbar tazminatının kurum kazancının tespitinde gider olarak indirilebilmesi için İş Kanununa göre işçinin kıdem tazminatına hak kazanması ve hak edilen kıdem tazminatının da işçiye ödenmiş olması gerekir. Tahakkuk etmiş olsa da ödenmemiş kıdem tazminatının gider yazılması mümkün değildir. Bu nedenle,  iş akdinin feshedilmesi nedeniyle ödenecek kıdem ve ihbar tazminatlarının, ödemenin yapıldığı dönemde kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır."

şeklinde görüş bildirmiştir (MB. GİB. İzmir VDB.nin 20.3.2015 tarihli ve 84098128-120.01.02.07[40-2013-3]-143 sayılı özelgesi).

3) Kıdem ve İhbar Tazminatlarının Çek ve Senetle Ödendiği Durumlarda, Ödeme Yapılmış Sayılır Mı? Hemen Gider Yazılabilir Mi?

Uygulamada, iş sözleşmeleri feshedilen işçilere hesaplanan kıdem ve ihbar tazminatlarının bir bölümü ya da tamamı için ileriki tarihli çek veya senet verilmektedir. Bu durumda, kıdem ve ihbar tazminatlarının çek veya senetle ödendiği durumlarda, Kanunda yer alan ödenme şartının gerçekleşmiş sayılıp sayılmayacağı ve gider yazılacağı dönem konusunda da tereddütler bulunmaktadır.

Yukarıda da ifade edildiği üzere, kıdem ve ihbar tazminatlarının safi gelir/kurum kazancının tespitinde gider olarak indirilebilmesi için, İş Kanununa göre işçinin bu tazminatlara hak kazanması ve hak edilen kıdem tazminatlarının da işçiye ödenmiş olması gerekmektedir. Tahakkuk etmiş olsa da ödenmemiş kıdem tazminatının gider yazılması mümkün değildir.

Dolayısıyla, kıdem ve ihbar tazminatlarının çek veya senetle ödendiği durumlarda, söz konusu tazminatlar çek veya senedin verildiği tarihte değil, çekin üzerinde yazılı olan tarih veya senedin vade tarihi itibariyle (tabi ödenmiş olması koşuluyla) GVK ve KVK yönünden gider olarak dikkate alınabilecektir. Maliye Bakanlığı, GVK ve KVK yönünden, söz konusu tazminatlar için çek ve senet verilmesini, gider yazma bakımından "ödeme" olarak kabul etmemektedir. Dolayısıyla, gider yazılacak dönemin tespitinde, çek veya senedin verildiği tarih değil, fiilen ödemenin gerçekleştiği tarih esas alınacaktır.

 Konu ile ilgili olarak verilen bir özelgede de,

"Şirketiniz tarafından senedin vade tarihinde ödenecek kıdem tazminat tutarlarının, ödemenin yapıldığı vade tarihi itibariyle kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılması gerekmektedir."

şeklinde görüş bildirilmiştir (MB.GİB. İstanbul VDB.nin 23.2.102 tarihli ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-KVK 6-719 sayılı özelgesi).

Saygılarımla.

Abdullah TOLU

Yeminli Mali Müşavir

TOLUEN YMM DENETİM VE DANIŞMANLIK